W dniu 16 kwietnia 2025 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która przesuwa termin obowiązkowego sporządzenia planów ogólnych przez gminy z 31 grudnia 2025 r. na 30 czerwca 2026 r. Nowelizacja ma na celu złagodzenie presji organizacyjnej i czasowej, z jaką mierzą się samorządy w związku z reformą systemu planistycznego w Polsce.

Czym jest plan ogólny?

Plan ogólny to nowe narzędzie planistyczne, które ma zastąpić dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Będzie on obligatoryjnym dokumentem planistycznym, stanowiącym podstawę do uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy.

Dlaczego przedłużono termin?

Zgodnie z pierwotnymi założeniami, wszystkie gminy w Polsce miały obowiązek uchwalenia planów ogólnych do końca 2025 r. Jednak – jak wskazywały liczne organizacje samorządowe – w praktyce wiele jednostek samorządu terytorialnego napotkało na trudności związane z brakiem zasobów kadrowych, technicznych oraz ograniczoną liczbą specjalistów urbanistów. Dodatkowo, procesy konsultacyjne i strategiczne wymagają więcej czasu, niż początkowo zakładano.

Przedłużenie terminu o pół roku ma na celu umożliwienie gminom rzetelnego przygotowania planów ogólnych z zachowaniem wysokiej jakości merytorycznej i formalnej.

Co oznacza nowe przesunięcie dla gmin?

Nowy termin – 30 czerwca 2026 r. – daje samorządom dodatkowe sześć miesięcy na:
• przeprowadzenie analiz przestrzennych i demograficznych,
• zebranie wniosków od mieszkańców,
• przygotowanie projektów planów ogólnych i ich konsultacje społeczne,
• uzyskanie wymaganych opinii i uzgodnień,
• przeprowadzenie procedury uchwalenia planu.

Co istotne, do momentu wejścia w życie planu ogólnego, nadal obowiązuje dotychczasowe studium. Jednak po 1 lipca 2026 r., brak planu ogólnego uniemożliwi uchwalanie nowych planów miejscowych oraz wydawanie decyzji o warunkach zabudowy.

Reakcje samorządów i urbanistów

Zarówno Związek Miast Polskich, jak i Unia Metropolii Polskich pozytywnie oceniły decyzję o przesunięciu terminu, wskazując na potrzebę zapewnienia odpowiednich warunków organizacyjnych do wdrożenia tak poważnej zmiany systemowej.

Jednocześnie pojawiają się głosy, że dalsze opóźnienia mogą negatywnie wpływać na przewidywalność procesu inwestycyjnego i planowania przestrzennego w kraju. Eksperci podkreślają więc konieczność skutecznego wsparcia samorządów przez administrację rządową – m.in. poprzez szkolenia, środki finansowe oraz systemowe uproszczenia procedur.

Podsumowanie

Przesunięcie terminu przygotowania planów ogólnych do 30 czerwca 2026 r. to krok w stronę bardziej realistycznej i uporządkowanej reformy planowania przestrzennego w Polsce. Wyzwania są duże, ale stawką jest stworzenie przejrzystego i spójnego systemu, który lepiej odpowiada na potrzeby mieszkańców, inwestorów i środowiska.